Amerika’nın Türkiye ile drone’larla yürütülen askeri istihbarat toplama ve paylaşmaya yönelik işbirliği programının askıya alınması kararı ilk kez uluslararası basında yer aldı. Söz konusu kararın Türkiye’nin geçtiğimiz Ekim ayında Suriye’nin kuzeyinde düzenlediği Barış Pınarı Harekatı’na karşılık olarak alındığı belirtildi.

Reuters haber ajansı, konuyla ilgili özel haberinde ABD’nin bu kararının iki NATO müttefiki arasındaki ilişkilere Suriye operasyonunun verdiği hasarın boyutunun bir göstergesi olarak yorumladı.

Adını vermeyen ABD’li yetkililer Reuters’a yaptıkları açıklamada Amerika’nın ve Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü PKK’ya yönelik operasyonlar için insansız hava araçlarıyla istihbarat toplama misyonlarını geçtiğimiz yıl durdurduğunu söyledi.

ABD ordusu söz konusu istihbarat toplama misyonlarını bir yetkiliye göre Türkiye’de ABD’nin önemli bir askeri varlığa sahip olduğu İncirlik Üssü’nden kalkan silahsız drone’larla icra ediyordu. İncirlik Üssü aynı zamanda ABD’nin bölgede faaliyet gösteren istihbarat birimleri için de önemli bir merkez konumunda.

Amerikalı bir yetkiliye göre, program kapsamında icra edilen drone uçuşları 2007 yılından bu yana yapılıyordu. İstihbarat toplama misyonlarında çoğu zaman odak noktası Irak’ın kuzeyinin Türkiye sınırı yakınlarındaki dağlık bölgeydi.

Reuters’a konuşan ABD Savunma Bakanlığı yetkilisi belirli bir programla ilgili doğrudan yorum yapmadı ancak Amerika’nın PKK’yı 1997 yılından bu yana terör örgütü olarak nitelediğine dikkat çekti. Pentagon sözcüsü, "Türkiye’yi PKK ile mücadelede uzun yıllar pek çok şekilde destekledik. Operasyonel konularda politikamız gereği ayrıntı vermiyoruz” demekle yetindi.

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili de istihbarat konularında yorum yapmadıklarını belirtti.

Milli Savunma Bakanlığı’ndan yetkililer de Reuters’ın açıklama talebine yanıt vermedi. Ancak Türk bir yetkili söz konusu programın askıya alındığını doğruladı.

Reuters’ın haberinde Amerika’nın istihbarat desteğini durdurmasının Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde farklı cephelerde askerinin bulunduğu ve Ankara’nın Libya’daki askeri varlığını arttırma sinyali verdiği bir dönemde askeri ve istihbari kapasitesinin sınırlarını test edeceği yorumu yapıldı.

Reuters’a konuşan Amerikalı dört yetkiliden biri "Bu karar PKK ile mücadeleyi Türkiye için daha zor ve maliyetli hale getiriyor” değerlendirmesini yaptı.

Türk yetkili de Reuters’a yaptığı açıklamada son yıllarda Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu bilgi ve istihbaratı kendi ürettiği drone’larla elde etmekte zorlanmadığına dikkat çekti ancak "bu konuda bir müttefik tarafından atılan adımın iki ülke arasındaki ilişkilere olumlu katkı sağlamadığını” belirtti.

Amerika’nın Suriye’deki varlığına şüpheyle yaklaşan ABD Başkanı Donald Trump Demokratlar ve hatta bazı Cumhuriyetçiler tarafından "ABD’nin Suriye’deki Kürt ortaklarını Türkiye’nin katliamına terk etmekle” suçlanmıştı. Türkiye Suriye operasyonunda Amerika’nın IŞİD’le mücadelede ana müttefiki olan YPG’yi hedef almıştı. Türkiye PKK’nın Suriye kolu olarak gördüğü YPG’yi terör örgütü olarak niteliyor. İki grup arasında ayrım gözeten ABD ise bir yandan Türkiye’ye PKK ile mücadelede destek verirken diğer yandan IŞİD’le mücadelede YPG ile işbirliği yaptı.

Türkiye PKK’ya yönelik operasyonlarda çoğunlukla Irak’ın kuzeyinde örgütün kalesi olarak nitelenen Kandil Dağı yakınlarındaki bölgeyi hedef aldı, zaman zaman da Irak’ın kuzeyinde sınır ötesi kara harekatı da düzenledi.

ABD ile gizli istihbari işbirliği programı başladığından bu yana Ankara kendi savunma kapasitesini geliştirmek amacıyla yüz milyonlarca dolar yatırım yaparak 1990’ların sonundan bu yana kullandığı ABD ve İsrail üretimi drone’lara olan bağımlılığını azalttı.

Yönetim kadrosunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’ın olduğu Türkiye’nin özel savunma şirketi Baykar Savunma 2000’lerden bu yana Türkiye’nin ilk drone filosunu oluşturma çalışmalarını yürütüyor.

Yaklaşık 15 yıl içinde silahlı ve silahsız drone geliştiren Baykar Savunma, hem Türk Silahlı Kuvvetleri’ne hem de Ukrayna ve Katar’a drone sattı. 2019 Temmuz itibarıyla, Türk güvenlik güçlerinin envanterinde toplam 89 Bayraktar drone’u bulunuyor. Bunların bazıları düzenli olarak Ankara’nın 3 ayrı Suriye operasyonunda da kullanılıyor.

Savunma analisti Arda Mevlütoğlu, Reuters’a konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, son dönemde savunma alanında sağlanan ilerlemenin Ankara’ya operasyon kapasitesi açısından daha büyük bir esneklik ve özgürlük sağladığını belirtti. Arda Mevlütoğlu, "Türkiye’nin müttefiklerine özellikle de ABD’ye bağımlılığı gerçek zamanlı yüksek kalitede istihbarat edinme ve nokta atışı operasyonlarda tamamen sona ermese de, önemli ölçüde azaldı.” yorumunu yaptı.