radyobir
radyobir

Arka planda Türkler mi var?..

Mavi Balina üzerine çalışmalar yapan Prof. Dr. H. Eray Çelik, Türkiye'de 150'den fazla çocuğun şu anda bu oyunu oynuyor olabileceğini söylüyor. Çelik'e göre oyunu yönetenler arasında Türk operatörler de var.

13 Nisan 2019 07:23 | Kategori: Yaşam

Geçen hafta Van’ın Tuşba ilçesinde yaşanan intihar olayı, internet üzerinden oynanan Mavi Balina oyununu bir kez daha gündeme getirdi.

2 Nisan’da meydana gelen olayda 14 yaşındaki Sevda E., aynı yaşlardaki üç arkadaşıyla birlikte Akköprü Tepesi’ne çıktı ve yüzlerce metre yüksekliğindeki kayalıklardan atlayarak hayatına son verdi. Beraberindeki üç çocuk ise son anda kayalıklara gitmekten vazgeçen bir başka çocuğun ihbarıyla kurtarıldı.

Emniyetteki ifadelerde yedi çocuğun Mavi Balina oynadığı ve oyundan etkilenen dördünün intihar etmek için kayalıklara çıktığı anlaşıldı.

Mavi Balina’dan etkilenen çocuklar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne bağlı Çocuk İzleme Merkezi’ne teslim edildi.

Yürütülen soruşturma neticesinde intihar eden Sevda E.’nin koluna, oyunun şifrelerinden biri olarak bilinen "f57”yi kazıdığı ortaya çıktı.

"Toplumu biyolojik atıklardan temizliyorum”

Türkiye medyasında çıkan haberlere bakıldığında, 2016’dan bu yana 100’e yakın çocuğun Mavi Balina nedeniyle intihar ettiği sonucu ortaya çıkıyor.

Peki, Mavi Balina nasıl bir oyun? Oyunu erişime engellemek mümkün değil mi?

Mavi Balina adlı oyunun ilk olarak Rusya’da 2015 yılında, Rina Palenkova adlı genç bir kadının intiharıyla ortaya çıktığına inanılıyor.

Oyunun Rusya gündemine oturmasıyla pek çok çocuk intiharı da Mavi Balina’ya bağlanmaya başladı.

Oyuncuları intihara sürükleyen Mavi Balina’yı yaratan Philipp Budeikin, "gençleri intihara sürükleme” gerekçesiyle Kasım 2016’da tutuklandı. "Bir insanlar vardır, bir de biyolojik atıklar. Ben toplumu bu ikinci tür olan biyolojik atıklardan temizliyorum. Bazen bunun yanlış olduğunu düşünsem de sonunda doğru olanı yaptığımı biliyorum” diyen Budeikin suçunu kabul etti ve üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. Budeikin ayrıca oyunu ilk olarak 2013 yılında, "f57” adıyla kurduğunu da söyledi.

Uzmanlara göre Mavi Balina adlı oyunu engellemek ya da kullanılamaz hale getirmek imkansız. Zira Mavi Balina, diğer bilindik oyunlar gibi bir uygulamaya ya da sabit bir erişim adresine sahip değil. Kullanıcılar oyuna değil, oyun kullanıcılara erişiyor. Hatta çoğu zaman başka bir kullanıcının referans olmasıyla başlıyor süreç.

İnsanları ölüme sürükleyen oyunda toplam 50 talimat bulunuyor. Önceleri "Sabaha karşı 4:20’de uyan ve korkunç videolar izle”, "Koluna mavi balina çiz”, "Sosyal medya hesabından ‘Ben balinayım’ mesajı paylaş” gibi gerçekleştirilmesi basit görevler verilse de ilerleyen aşamalarda işin rengi değişiyor.

Zamanla oyunculardan özel hayatlarına dair bilgileri paylaşmaları, kollarına jiletle "f57” yazmaları ya da yine jiletle mavi balina çizmeleri isteniyor. Yüksek yerlere çıkmaları ve korkuyu yenmeleri talep ediliyor. 50’nci görev ise oyuncunun intihar etmesi. İntihara karşı gelen oyuncularınsa ailelerine zarar vermekle tehdit edildiği belirtiliyor.



Prof. Dr. H. Eray Çelik

"Yönetenler arasında Türkler de olabilir”

Van 100'üncü Yıl Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Araştırma Merkezi’nde görevli Prof. Dr. H. Eray Çelik, Mavi Balina üzerine çalışmalar yürütüyor.

DW Türkçe’ye konuşan Çelik, oyuncuların küratör denen oyun yöneticileriyle karşılıklı görüşme yaptığını söylüyor ve talimatların WhatsApp, Facebook ya da diğer sosyal medya ağlarındaki özel mesajlaşmalarla gönderildiğini belirtiyor.

Çelik'e göre küratörler, sosyo-ekonomik düzeyi düşük, talimatlarla kontrol edebileceği kişileri sosyal ağlar üzerinden temas kurarak oyuna dahil ediyorlar. Mesajlaşmalarla oyuncuları hem fiziksel, hem de psikolojik olarak intihara hazır hale getiriyorlar.

Van’da intihar eden Sevda’nın yabancı dil eğitimi verilen bir kolejde öğrenim görmediğini hatırlatan Çelik dikkat çekici bir iddia atıyor ortaya ve "Talimatları verip çocukları intihara ikna eden yöneticinin psikolojiden anlıyor olması gerekir. Psikolojideki en önemli şeylerden biri de dildir. Bu da bana oyunun yöneticileri arasında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının olduğunu düşündürüyor çünkü çocukları kendi canlarına kıymaya ikna etmek için ortak bir dil kullanması gerekiyor” diyor.

Mavi Balina nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısına dair sağlıklı bir istatistik olmadığını sözlerine ekleyen Çelik, "Ancak dünyada çıkan haberlere bakarak bir karşılaştırma yaptığımızda Türkiye’nin üst sıralarda olduğunu görüyoruz” diye konuşuyor.

Mavi Balina’nın kimilerine göre bir efsaneden ibaret olduğunu, intihar vakalarının da oyunla ilgisi olmadığını düşünenler bulunduğunu hatırlattığımız Çelik, "Bu çocukların Mavi Balina nedeniyle intihar ettiklerini, oyundaki komutlardan bazılarının yerine getirildiğine dair izleri görerek söylüyoruz. Kimisi kendi bedenine, kimisiyse sırasına ya da defterine çizimler yapıyor” yanıtını veriyor.

Van’daki son vakayı yakından takip eden uzman, yalnızca bu şehirde 10 çocuğun Mavi Balina oynadığını belirterek "Her ilde en az iki çocuk oynuyor olsa, Türkiye genelinde 150’den fazla çocuk bu tehlikeyle karşı karşıya” diyor.

Üniversite olarak bir iletişim numarasıyla Van halkına çağrıda bulunduklarını söyleyen Çelik, bir hafta içerisinde onlarca ailenin çocuklarının bu oyunu oynadığından şüphelendiği için kendileriyle iletişime geçtiklerini de anlattı.



Seda Gökçe Turan

"Çok fazla dile getirmek oyuna merakı tetikliyor”

Bahçeşehir Üniversitesi’nde görevli Siber Şiddet ve Çocuk alanında uzman Dr. Öğretim Üyesi Seda Gökçe Turan ise Mavi Balina oyununun psikolojik boyutunu DW Türkçe’ye değerlendirdi.

İnternet bağımlılığına dikkat çeken Turan, iletişim kurmayı beceremeyen çocuğun kendisini nasıl ifade edeceğini bilmediğini ve bu noktada sıkıntılar yaşadığını söylüyor. Turan’a göre diğer bir problem de, yetişkinlerin Mavi Balina gibi tehlikeli oyun ya da platformları gereğinden fazla dile getirerek bunu çocuk açısından bir merak unsuru haline dönüştürmesi.

Uzmana göre Türkiye’de yetişkinlerin internet kullanımı da çok problemli. Öyle ki, çoğu yetişkin bağımlılık derecesinde internette zaman geçirdiği için çocuğuyla ilgilenmiyor, iletişim kurmuyor, onun internette ne yaptığından habersiz.

Turan, küçük yaştaki çocukların bir oyun nedeniyle intihara nasıl yeltenebildiğini ise şu sözlerle açıklıyor: "Ergenlik döneminin en belirgin özelliği itirazdır. Çocuk, kimlik arayışında olduğu için her şeye ‘hayır’ der. Bu dönemde ebeveyn de çocukla sağlıklı iletişim kuramıyorsa, çocuk da kendini sağlıklı bir şekilde ifade edemiyor. Bu yapıdaki çocuğun bilgisayar başında oyun oynarken gerçeklik algısının kopması, içine kapanması çok normal. Bunun sonucu olarak da intihara meyledebilir.”

Turan’a göre çocuklarında bu tür semptomlar gözlemleyen ebeveynlerin mutlaka bir uzmanla iletişime geçmesi gerekiyor.

Türkiye'de pek çok çocuk Mavi Balina oynamak için hâlâ arayışta. Özellikle Twitter, Instagram ve Rusya merkezli Vkontakte’te yaptığımız aramalarda Türk kullanıcıların, küratörlerin kendilerine ulaşması için oyuna dair anahtar kelimelerle paylaşımlar yaptığı görülüyor.

Tunca ÖĞRETEN




Sitemiz yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm haklarının sahibidir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan habere aktif link verilerek kullanılabilir.
YUKARI