Venezuela’da yaşanan siyasi krizin öne çıkan göstergeleri arasında, birbirini tanımayan iki cumhurbaşkanı ve biri kurucu olmak üzere toplam üç meclisin olması yer alıyor. Ancak bu krizin boyutunu ülkedeki siyasi tutukluların sayısına bakarak da anlamak mümkün.

Venezuela’da Adalet Bakanlığı ya da 9 yıl önce kurulan Cezaevleri Bakanlığı gibi resmi makamlardan siyasi tutuklu sayısı hakkında bir açıklama yapılmadığından, ülkedeki tutuklama ve tahliyelerin takibini sivil toplum kuruluşları yapıyor.

Sivil toplum kuruluşları (STK) bugün Venezuela’da 400’e yakın siyasi tutuklu olduğunu belirtiyor.

Tutuklamalar daha çok 2014 ve 2017’de Nicolas Maduro iktidarına karşı düzenlenen sokak eylemlerinde yaşandı. 2019 başında muhalif Meclis Başkanı Juan Guaido’nun kendisini ülkenin cumhurbaşkanı ilan etmesi sonrasında siyasi tutuklu sayısı bine yaklaşmıştı.

Venezuela’da son altı yılda 15 binden fazla kişi (15.543) siyasi gerekçelerle tutuklandı. Bunlardan 9 bin 221’i şartlı tahliye edildi. STK’lar bugün itibarıyla 126’sı asker en az 382 siyasi tutuklu bulunduğunu belirtiyor.

Siyasi tutukluların yaklaşık % 80’inin savunmasını ülke genelinde 400’ü aşkın avukat ve binlerce gönüllü ağından oluşan sivil toplum kuruluşu Foro Penal üstleniyor

Foro Penal Başkanı Gonzalo Himiob

Foro Penal’in Başkan Yardımcısı Gonzalo Himiob, Amerika’nın Sesi’ne verdiği röportajda, ülkedeki siyasi tutuklu sayısının bu kadar yüksek olmasının nedeninin "iktidarın yargı sistemini ele geçirerek muhalefeti yok etme stratejisi” olduğunu savundu.

Foro Penal, siyasi tutukluların en az %90’ının suç işlediklerine dair bir kanıt olmadığı için mahkeme karşısına çıkarılmayarak askeri ve sivil istihbarat merkezlerinde ya da mahkumlar için gerekli insani koşulların sağlanmadığı cezaevlerinde tutulduğunu; buralarda ciddi insan hakları ihlallerinin yaşandığını söylüyor.

Himiob, bu yıl içinde 122 kişinin siyasi gerekçelerle tutuklandığını ve bu tutuklamalardan 21’inin iktidarın 2017 yılında çıkardığı nefret suçu kapsamında olduğuna dikkat çekiyor. Nefret suçu kapsamında sosyal medya paylaşımları ya da muhalif makale paylaşımları da bulunuyor. Tutukluların en az 25’i basın çalışanı.

Daha çok siyasi tutukluların ailelerinden oluşan FUNDEPRO adlı STK’nın Başkanı Jacqueline Sandoval, pandemi sürecinde tutuklamaların devam ettiğini; ancak mahkemelerin çalışmadığını ve bu durumun en temel haklardan olan savunma hakkının ihlaline neden olduğunu söylüyor.

Jacqueline Sandoval

Kendisi de bir siyasi tutuklu eşi olan avukat Sandoval, pandemi sürecinde mahkumların aileleri ve avukatlarıyla görüşmelerine izin verilmediğini belirtiyor.

Sandoval, keyfi gözaltı ve tutuklamalar, gözaltına alınanların mahkeme karşısına çıkarılmaması ve siyasi tutukluların sağlık haklarının ihlali gibi sorunlara dikkat çekiyor.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği 15 Temmuz’da yayımladığı bir bildiride, Venezuela’da yargının bağımsız olmamasının adalete erişimi zorlaştırdığına dikkat çekmişti. Bildiride, keyfi gözaltı ve tutuklamalara, işkence ve insanlık dışı muamelelere son verilmesi çağrısında bulunulmuştu. Keyfi bir şekilde gözaltına alınan ve tutukluluk hali devam eden en az 27 kişinin derhal serbest bırakılması istenmişti.

Hükümet kaynakları ise siyasi tutukluların şiddet eylemlerinde bulunarak kanun karşısında suç işledikleri gerekçesiyle cezaevlerinde ya da gözaltı merkezlerinde tutulduğunu savunuyor