ABD’nin İran’a yönelik yeni yaptırım ve diğer yandan da insani yardım adımlarının ayrıntılarını Dışişleri Bakanlığı’nın İran Özel Temsilcisi Brian Hook açıkladı. Hook, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi’nin İran’la imzalanan nükleer anlaşmanın ihlalinde önemli rol oynadığı ve uranyum zenginleştirmek için geliştirilmiş santrifüjlerin açılışında bizzat bulunduğunu belirtti.

İran Atom Enerjisi Kurumu’nun yaptırımla hedef alınmasının İran’ın sivil nükleer programı üzerinde etkili olması bekleniyor. İran’ın sivil nükleer programından nükleer tesisler için parça satın alınması dahil olmak üzere İran Atom Enerjisi Kurumu sorumlu.

Trump yönetimi, Tahran’ın nükleer silah edinmesini engellemek amacıyla, İran’ın bazı nükleer tesislerinde faaliyet gösteren Rus, Çinli ve Avrupalı firmalara ABD yaptırımlarından tanınan muafiyeti ise 2 ay süreyle uzatmaya karar verdi. Yaptırım muafiyetinin amacı İran’la nükleer anlaşmaya taraf ülkelerin İran’ın nükleer tesislerinde çalışmaya devam etmesine imkan vererek Tahran’ın nükleer silah geliştirmesini önlemek.

Reuters haber ajansına bilgi veren yetkililere göre, söz konusu tesisler Arak Reaktörü, Buşehr Nükleer Santralı, Tahran Araştırma Reaktörü. Washington, geçtiğimiz Kasım ayında İran’ın yeniden uranyum zenginleştirmeye başladığı yer altındaki Ferda nükleer tesisine yönelik yaptırım muafiyetini kaldırmıştı.

Reuters’a konuşan batılı bir diplomat yaptırım muafiyeti konusunda, "ABD Maliye Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı arasında görüş ayrılığı yaşandı. Maliye Bakanlığı kazandı. Aslında daha fazla yaptırım uygulanması konusunda bir iştah vardı. O nedenle bu sürpriz oldu” değerlendirmesini yaptı.

Batılı diplomat ABD’nin Buşehr Nükleer Santralı’na yönelik muafiyeti uzatma kararının arkasında, hedefteki Rus şirketinin aynı zamanda ABD tesislerine de nükleer yakıt tedarik etmesi olabileceği görüşünü dile getirdi.

İran Özel Temsilcisi Brian Hook, "İran’ın nükleer programındaki gelişmeleri yakından takip edeceğiz. Bakan Pompeo gerekirse bu projeleri sonlandırabilir” dedi.

Başkan Donald Trump, İran’la 2015’te İngiltere, Fransa, Almanya, Çin, Rusya ve ABD arasında yapılan nükleer anlaşmadan 2018’de ABD’yi çekmişti.

Trump yönetimi İran’a gıda ve tıbbi yardım sağlanması için İsviçre üzerinden insani yardım mekanizmasının deneme çalışmalarına başladığını da açıkladı.

Dışişleri Bakanlığı İran Özel Temsilcisi Brian Hook, İranlı kanser hastaları ve organ nakli bekleyen hastalar için ilaç ve tıbbi malzemenin sağlanacak güvenli bir mekanizmanın İsviçre aracılığıyla kurulduğunu açıkladı. Hastaların bu kanalla kritik tedavilere erişebileceğini belirtti.

"İran stratejimizin büyük kısmı İran yönetiminin değil halkının yanında durmaktı” diyen Hook, İran yönetiminin ekonomideki kötü yönetimi, kaynakları halktan uzaklaştırması ve bölgede çatışmaları finanse etmesiyle halkın ilaca ve sağlık hizmetlerine ulaşmasının önüne geçtiğini söyledi.

İsviçre aracılığıyla kurulan mekanizma üzerinden İran’a ilk malzemelerin gönderildiğini kaydeden Brian Hook şimdilik yalnızca bir şirketin istenen kriterlere uyarak ilaç gönderdiğini, ancak başka şirkletlerle de görüşmeyi sürdürdüklerini kaydetti.

Brian Hook, bu mekanizmanın İran rejimi tarafından kötüye kullanılmaması için hassas önelmeler aldıklarını söyledi.

İnsani yardım malzemeleri yaptırım kapsamına girmiyor ancak İran’ın petrol satışından mali faaliyetlerine kadar pek çok sektörü hedef alan ABD yaptırımları nedeniyle birçok yabancı banka Tahran’la iş yapmaktan çekiniyor.

"İsviçre İnsani Ticaret Düzenlemesi” adı verilen yeni ödeme mekanizmasının, merkezi İsviçre’de bulunan şirketlerin güvenli bir ödeme kanalı oluşturacak bir İsviçre bankası aracılığıyla İran’a ilaç ihraç etmesini ve ödemelerin güvence altına alınmasını sağlaması umuluyor.