Amerika’nın geçen yıl nükleer anlaşmadan çekilmesi ve İran’a yeni yaptırımlar uygulamasının ardından Tahran geçen Mayıs’tan itibaren taahhütlerini azaltmaya başlamıştı.

Tacikistan’da düzenlenen Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı 5. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'nde konuşan Ruhani, İran’ın anlaşmaya tek yanlı uymasının bir anlamı kalmayacağına dikkati çekerek, "uygun yanıtlar alınmaması durumunda” Tahran’ın "kaçınılmaz şekilde daha fazla önlem almak zorunda kalacağı” uyarısında bulundu.

Ruhani, küresel güçlerden beklediği "olumlu işaretlerin” ne olduğu konusuna açıklama getirmedi.

İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin açıklamaları, ABD’yle arasındaki gerginliğin artmasını izliyor. Umman Körfezi’nde perşembe günü iki petrol tankerine saldırı düzenlenmiş, ABD saldırıdan Tahran’ı suçlamıştı. İran bu suçlamayı reddetti.

Tacikistan’daki Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı 5. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'ne, nükleer anlaşmaya taraf ülkelerden Almanya, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya da katılıyor.

Zirvede konuşma yapan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova’nın İran’la imzalanan nükleer anlaşmaya uymaya devam edeceği sözünü verdi ve diğer taraf ülkelerden de aynısını beklediğini söyledi.

2015 tarihli anlaşma, uranyum zenginleştirme programını kısıtlaması karşılığında İran’a yönelik yaptırımları azaltmayı şart koşuyor. Trump yönetimi, eski Başkan Barack Obama döneminde imzalanan anlaşmayı Tahran’a verilmiş bir ödün olarak görüyor ve İran’ı yeni müzakerelere zorlamaya çalışıyor. Washington anlaşmadan çekildikten sonra İran’a baskı amacıyla yeni yaptırımları yürürlüğe soktu ve ardından Basra Körfezi’nde askeri varlığını arttırdı.

Geri adım atmayı reddeden Tahran ise, nükleer anlaşmaya taraf ülkelerin İran’a ait petrol ve finans sektörlerini ABD yaptırımlarından korumaması durumunda yeniden uranyum zenginleştirmeye başlama tehdidinde bulundu.

Amerika’yı bölgesel istikrarsızlık yaratmakla suçlayan İran, nükleer programının sivil ve füze programının da savunma amaçlı olduğunda ısrar ediyor.

ABD Savunma Bakanı Patrick Shanahan, Umman Körfezi’nde Japon ve Norveç petrol tankerlerine saldırının ardından, ülkesinin Ortadoğu’da "uluslararası uzlaşma” arayışına girdiğini açıkladı.

"Bölge kötüleşirse bir beklenmedik durum planı oluşturmamız gerekiyor, ama bunu yapabilmek için bu uluslararası durumda desteğimizi arttırmamız gerekiyor” diye konuştu.

Saldırıya uğrayan Norveç tankerinin mürettebatı iki gün İran'da tutulduktan sonra Dubai'ye ulaştı. Tankerin işletmecisi Frontline adlı şirketin temsilcisi, mürettebatın İranlı yetkililer tarafından iyi muamele gördüğünü söyledi.

Uluslararası gemicilik şirketleri, petrol tankerlerine son saldırıların ardından gemilerini Hürmüz Boğazı'ndan geçmemesi konusunda uyardı.

Nükleer anlaşmaya taraf Avrupa ülkeleri, anlaşmayı korumak istese de bu ülkelere ait şirketler, ABD’nin baskısıyla Tahran’la yaptıkları iş anlaşmalarını tek yanlı iptal etmeye zorlandı.

İngiltere ve ABD Dışişleri Bakanları Jeremy Hunt ve Mike Pompeo

Öte yandan İngiltere'nin Umman Denizi'ndeki son petrol tankeri saldırılarından Tahran'ı sorumlu tutması üzerine İran hükümeti İngiliz büyükelçiye nota verdi.

ISNA haber ajansı tarafından yayınlanan İran Dışişleri Bakanlığı açıklamasında Tahran'ın İngiltere'nin "kabul edilmez tavrını" sert bir dille eleştirdiği bildirildi. Açıklamada, İngiltere dışında hiçbir ülkenin de Amerika'nın bu yöndeki suçlamalarına destek vermediği belirtildi.

İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, cuma günü yaptığı açıklamada Japon ve Norveç tankerlerine saldırılardan İran ve Devrim Muhafızları'nı suçlamıştı.