İran, Trump yönetiminin nükleer anlaşmadan çekilerek yaptırımları yeniden yürürlüğe koymasının ardından nükleer anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerinden aşama aşama geri adım atmaya başlamıştı.

Yaptırımlar yüzünden ekonomisi zora düşen İran, nükleer anlaşmada imzası bulunan Avrupa ülkelerine, ABD yaptırımlarına karşı ülkeye bir koruma kalkanı sağlamadıkları gerekçesiyle tepki göstermişti.

İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya arasında Perşembe günü Tahran’ın balistik füze programı konusunda gerilim yaşanmış, bu üç ülkenin BM nezdindeki temsilcileri BM Genel Sekreteri’ne yazdıkları mektupta İran’ın balistik füze programının nükleer anlaşmayı ihlal edip etmediği konusunda kendilerine bildirimde bulunmalarını talep etmişti.

Bu gerilimin ardından anlaşmaya taraf olan İngiltere, Fransa, Almanya, Çin ve Rusya’nın temsilcileri, nükleer anlaşmanın durumunu değerlendirmek üzere Viyana’da İranlı yetkililerle bir araya geldi.

ABD ve İran arasındaki gerginlik nükleer anlaşmayı erozyona uğratmış durumda.

Avrupa ülkeleriyse, anlaşmayı kurtarmaya çabalamakla, İran’ın anlaşmayı ihlal eden adımlarına karşılık vermek arasında sıkışmış durumda.

İran’ın Avrupa ülkelerinin sabrını sınayan ihlalleri arasında, Tahran’ın anlaşma uyarınca izin verilen azami zenginleştirilmiş uranyum miktarını aşması ve İran’ın 2009 yılında ifşa olana kadar BM’den gizlediği Ferda Nükleer Santralı’nda zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başlaması yer alıyor.

Fransa, İngiltere ve Almanya, (3 Avrupa ülkesi-E3) nükleer anlaşmada yer alan ve Tahran’a yönelik küresel yaptırımların yeniden yürürlüğe girmesine yol açması muhtemel mekanizmayı devreye sokma seçeneğini değerlendiriryor.

Çin Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Viyana’daki görüşmelerden sonra gazetecilere yaptığı açıklamada, "Bütün ülkeler durumu daha da karmaşık hale getirecek adımlar atmaktan kaçınmalı” dedi.

Avrupalı diplomatlarsa Viyana’daki görüşmelerden sonra yaptıkları açıklamada toplantıda İran’ın nükleer anlaşmaya uymasının gerektiği mesajını verdiklerini belirtti.

Reuters haber ajansına konuşan Avrupalı bir diplomat "Anlaşmanın hala hayatta olması iyi bir şey” dedi.

Yetkililer, nükleer anlaşmada küresel yaptırımların yeniden yürürlüğe girmesine yol açabilecek mekanizmanın ne zaman işletilebileceği konusunda ise ayrıntı vermedi.

Diplomatlar İran’ın anlaşma kapsamındaki taahhüdünden bir geri adım daha atmasının beklendiği Ocak ayına kadar konuyla ilgili bir karar alınmasını olası görmüyor.

Üst düzey İranlı bir yetkili de "Anlaşmaya taraf olan Avrupa ülkeleri saatin işlediğini bilsin. İran’ın anlaşmada kalmasını sağlamaya çalışıyorlar ama diğer yandan Amerika’nın zorbalıkları ve baskısı karşısında da adım atmıyorlar” sözleriyle Avrupa ülkelerini eleştirdi. İran’ın temsilcisi Viyana’daki görüşmelerin ardından basın mensuplarından soru almadı.

İran heyeti, Viyana’daki görüşmeleri sürgündeki bir İranlı muhalif grubun toplantının yapılacağı otelin önünde protesto gösterisi yapmayı planladığını öğrenince, görüşmeleri boykot etme tehdidinde bulunmuştu.

Reuters’a konuşan batılı bir diplomat, "Avrupalılar’ın belirledikleri kırmızı çizgiye henüz ulaştıklarını sanmıyorum. Ancak anlaşmanın sürekli ihlali ve artık nükleer silahların engellenmesi alanına giriyor olduğumuz gerçeği, güvenilirliklerinin tehlikede olduğu anlamına geliyor” değerlendirmesini yaptı.