16 Nisan referandumunun resmi olmayan sonuçları açıklandı. Buna göre, 81 ilden 33’ünde ‘Hayır’ oyu önde çıktı. Büyükşehir statüsündeki 30 ilin 17’sinde ‘Hayır’ oyu önde. Bu nedenle, ‘Hayır’ diyen illerin sayısı toplam sayının yarısından az olsa da, bu illerin oy oranı toplam kullanılan oy sayısının yarısına yakın. Bu büyük şehirlerden en dikkat çekenleri de en büyük üç şehir, İstanbul, Ankara ve İzmir oldu. Bu üç şehirde de ‘Hayır’ oyları baskın çıktı.

‘Hayır’ oylarının en yüksek oranda çıktığı iller çoğunlukla Marmara, Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinden. Özellikle, Marmara ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ‘Hayır’ diyen illerde oy oranları arasındaki fark da yüksek.

CHP’nin güçlü olduğu Trakya bölgesi, ‘Hayır’ oylarının yüksek farkla önde çıktığı illeri barındırıyor. Yine, CHP’nin kalesi olarak bilinen Ege ve Akdeniz’deki kıyı illerinin tümünde de seçmen ‘Hayır’ dedi.

HDP’nin güçlü olduğu Güneydoğu Anadolu bölgesinde çoğunlukla ve Doğu’da yine HDP’nin güçlü olduğu illerde de ‘Hayır’ çıktı. Ancak, AK Parti’nin 1 Kasım’da aldığı oylara göre ‘Evet’'lerde artış görüldü.

‘Evet’ oyları ise, İç Anadolu’da, Doğu’da ve Karadeniz bölgesinde yoğunlaştı. Bu bölgeler muhafazakar ve milliyetçi seçmenlerin yüksek oranda olduğu, AKP ve MHP’nin geleneksel olarak yüksek oy aldığı bölgeler. Akdeniz ve Ege’nin kıyıda olmayan illerinin bazılarında da ‘Evet’ oyları önde.

Marmara bölgesindeki 11 ilden 7’sinde ‘Hayır’ önde çıktı. Bu iller çoğunlukla Trakya bölgesi ve kıyıdaki iller. Kırklareli yüzde 71.33, Tekirdağ yüzde 61.2, Edirne de yüzde 70.5’le rekor oranda ‘Hayır’ oyu verdi.

7 Haziran’da yüzde 39.5’le CHP’nin birinci parti olduğu, AK Parti ve MHP oy toplamının yüzde 54.2’ye ulaştığı, 1 Kasım’da ise AK Parti’nin galip geldiği ve MHP’yle birlikte oy oranının yüzde 55’i geçtiği Çanakkale’de ‘Hayır’ oyları yüzde 60’ı aştı. Yalova’da ‘Hayır’ oyları küçük bir farkla, yüzde 50.27’yle galip geldi.  Balıkesir de AKP’nin hem 7 Haziran hem 1 Kasım’da birinci parti olduğu, AKP ve MHP’nin oy oranı toplamının yüzde 60 oranında olduğu illerdendi. 16 Nisan’da ise yüzde 54.47 oranında ‘Hayır’ dedi.

Marmara’nın şaşırtan illeri ise Bilecik ve Türkiye’nin en büyük şehri olan İstanbul oldu. Bilecik’te 1 Kasım’da yüzde 46 oy alan AKP birinci olurken, MHP oyları da yüzde 14’tü. 16 Nisan’da ise Bilecik yüzde 51.11’le ‘Hayır’ dedi. Hem genel hem yerel seçimlerde AKP’nin galip geldiği en büyük il olan İstanbul’da da yüzde 51.35 oranında ‘Hayır’ çıktı. İstanbul’da 1 Kasım’da ‘Hayır’ cephesindeki CHP ve HDP’nin oyları toplamı yüzde 40.5’ti. 7 Haziran’da yüzde 41.6’ydı.

Ege’nin kıyı illeri İzmir, Aydın ve Muğla’da da ‘Hayır’ öndeydi. CHP’nin kalesi olan İzmir’de yüzde 68.8 oranında ‘Hayır’ çıktı. 1 Kasım’da CHP ve HDP’nin oy oranı toplamı yüzde 55.4’tü. 7 Haziran’da ise 55.7’ydi. 16 Nisan’da İzmir, daha önce bu partilere verdiği oyun yüzde 13 üzerinde bir oranla ‘Hayır’ demiş oldu.

Aydın’da 7 Haziran ve 1 Kasım’da 'Hayır' cephesinin oyları yüzde 50’ye yaklaşmıştı. 16 Nisan’da ise ‘Hayır’ oyları yüzde 64’ü geçti. Muğla’da da benzer bir tablo var. Yüzde 69.28 oranında ‘Hayır’ diyen Muğla’da, hem 7 Haziran hem 1 Kasım’da ‘Hayır’cı cephenin oyları yüzde 50’yi küçük bir oranla geçiyordu.

İç Ege’de Manisa, Uşak ve Denizli’de ise sonuçlar, 1 Kasım ve 7 Haziran’dan çok farklı. İki genel seçimde de AKP’nin galip geldiği, MHP ile AKP’nin oy oranı toplamının yüzde 50’nin çok üzerine çıktığı bu üç şehirde de, büyük bir farkla olmasa da ‘Hayır’ oyu önde çıktı.

Akdeniz kıyısındaki dört il, Antalya ve Adana’da yüzde 60’a yakın, Mersin’de yüzde 60’ın üzerinde ve Hatay’da yüzde 54.36 oranında ‘Hayır’ oyu çıktı. Bu illerin Mersin hariç tümünde AK Parti, hem 7 Haziran hem 1 Kasım seçimlerinde birinci parti çıkmıştı. Mersin’de 7 Haziran’da CHP küçük bir farkla öne geçmişti.

Karadeniz’de ise ‘Hayır’ diyen iki il, Artvin ve Zonguldak oldu. İki ilde de büyük oranda fark yok. Ancak, iki ilde de hem 7 Haziran, hem 1 Kasım seçimlerinde AKP ve MHP’nin oy oranı toplamı yüzde 50’nin üzerindeydi.

Karadeniz’in kıyı illerinden Rize ve Düzce’de ‘Evet’ oyları yüzde 70’in üzerindeyken, Bartın ve Sinop dışında tüm kıyı illerinden yüzde 60’ın üzerinde ‘Evet’ çıktı. Karadeniz bölgesindeki Bayburt ve Gümüşhane, en yüksek oranda ‘Evet’ çıkan illerden oldu.

Milliyetçi ve muhafazakar seçmenin çoğunlukta olduğu iç ve doğu bölgelerinde büyük oranda ‘Evet’ çıktı. Eskişehir’de yüzde 57.57 oranında ‘Hayır’ oyu çıkarken, İç Anadolu’da şaşırtan şehir, Başkent Ankara oldu.

AK Parti’nin yıllardır genel ve yerel seçimlerde birinci parti olarak çıktığı Ankara, yüzde 51.1 oranında ‘Hayır’ dedi. Ankara’da 1 Kasım’da AKP ve MHP’nin oy oranı toplamı yüzde 60’ı geçiyordu.

En yüksek oranda ‘Evet’ çıkan şehirler de İç Anadolu’dan çıktı. Konya, Çankırı, Sivas, Yozgat ve Aksaray, yüzde 70’in üzerinde ‘Evet’ oyu veren illerden.

Doğu’da da Bingöl, Elazığ ve Erzurum’da yüzde 70’in üzerinde ‘evet’ oyu çıktı.  Bölgede sadece 6 ilde ‘Hayır’ oyu önde çıktı, ancak burada Ardahan, Ağrı ve Van’da ‘Hayır’ oyu yüzde 60’a ulaşmadı. ‘Hayır’ oyunun en yüksek oranda çıktığı il olan Tunceli ise, ‘Evet’ oylarının büyük oranda önde çıktığı Doğu Anadolu’da yer alıyor.

Güneydoğu Anadolu bölgesinde Suriye savaşından en çok etkilenen sınır illeri Kilis ve Gaziantep yüzde 60’ın üzerinde, Şanlıurfa ise yüzde 70’in üzerinde oy oranıyla ‘Evet’ dedi. Kahramanmaraş’ta da yüzde 74’e yakın bir oranla ‘Evet’ çıktı.

HDP’nin güçlü olduğu ve son dönemde PKK ile çatışmaların arttığı, ‘terör örgütüne destek verdikleri’ gerekçesiyle belediye başkanlarının görevden alınıp kayyum atamalarıyla gündeme gelen Hakkari, Batman ve Diyarbakır’dan yüzde 60’ın üzerinde ‘Hayır’ oyu gelirken, bu oran Mardin, Van ve Siirt’te yüzde 60’ın altında kaldı. Şırnak’ta ise yüzde 71’in üzerine çıktı.

Ece Göksedef