radyobir
radyobir

Netanyahu için sonun başlangıcı mı?..

Son altı ay içinde iki kez seçimlerde net bir zafer elde edemeyen ve İsrail'in en uzun süre görevde olan Başbakanı Benyamin Netanyahu, koltuğunu korumak için iktidarı paylaşma hesabı yapıyor.

20 Eylül 2019 12:09 | Kategori: Dünya

Salı günü yapılan parlamento seçimlerinin ardından konumu daha da zayıflayan Netanyahu, kendisine meydan okuyan yeni bir isim olarak öne çıkan eski Genelkurmay Başkanı Benny Gantz’a ulusal birlik hükümeti kurmayı teklif etti.

Ancak Gantz’ın partisi Mavi ve Beyaz, İsrail siyasetinde bugüne kadar kimsenin meydan okumasıyla karşılaşmadan 10 yıldır baskın unsur olan deneyimli lideri geri çevirdi.

Gantz, Netanyahu’nun adını doğrudan telaffuz etmeyerek yolsuzluk iddialarıyla karşı karşıya olan Başbakan’la bir ittifaka girmeyeceği yönündeki seçim kampanyası vaadini vurgulama görevini, partisi içindeki daha alt düzey liderlere bıraktı.

Pek çok kişi deneyimli siyasetçi Netanyahu’nun bir koalisyon kurması beklentisi içindeydi. İki kez bunu başaramaması güce öncelik veren bir ülkede Netanyahu’nun zayıf görünmesine yol açtı.

Netanyahu’nun sonu geldi mi?

Netanyahu döneminin sonunun geldiğini söylemek için henüz çok erken olabilir ancak gelinen nokta sonun başlangıcı gibi görünüyor. Gelecek ay 70 yaşına girecek olan Netanyahu, İsrail’in medya gündeminde ve sosyal medya platformlarında baskın şekilde boy gösterdi; bu kadar fazla sayıda dünya liderinin muhatap olduğu tek İsrail Başbakanı oldu.

Ancak Likud Partisi destekçilerinin "sihirbaz” olarak gördüğü Netanyahu, şimdiye kadar kendisini zor durumlardan kurtarmayı da başardı. Siyasi olarak hayatta kalmayı garantilemek için rekora koşarak beşinci dönemde de Başbakan kalmayı başarabilir. Bu da hakkındaki suçlamalara karşı savaşma gibi bir kamu görevi olduğunu savunmasına imkan tanıyabilir.

Netanyahu iktidarı neden paylaşmak istiyor?

Netanyahu, solcu eski Başbakan Şimon Peres ve eski Likud lideri İzak Şamir arasında 1980’lerde varılan uzlaşıya atıfta bulunarak Gantz ile kendisi arasında dönüşümlü bir başbakanlık anlaşması yapılabileceğinin mesajını verdi. Peres ve Şamir, 1984 ile 1988 yılları arasında başbakanlık koltuğuna dönüşümlü olarak oturmuştu.

2012 yılında hayatını kaybeden İzak Şamir, Likud lideri Menahem Begin’in İsrail’in 1982 yılındaki Lübnan işgaline tepkiler sebebiyle görevden ayrılması sonrası, Peres ile koalisyon anlaşması yapmış, güvenlik politikalarında şahin bir isimdi.

İsrail’de Şamir-Peres döneminde, 1987 yılında Filistinlilerin ilk ayaklanması olan Birinci İntifada patlak verdi. O dönem Batı Şeria’da yeni Yahudi yerleşimleri inşası hız kazanarak devam etti

Seçimi kim kazandı?

İsrail basını Salı günü yapılan seçimlerde oyların yüzde 97’sinin sayılmasının ardından Netanyahu’nun sağcı partisi Likud’un 120 sandalyeli parlamentoda şu an için 31 sandalye kazandığını aktarıyor.

Oy sayımı tamamlandıkça bu sayılar değişebilir ancak şu anki durumda Likud, Gantz’ın merkezdeki Mavi ve Beyaz Partisi’nin iki sandalye gerisinde.

Yeni bir hükümet kurmak neden bu kadar uzun sürüyor?

İsrail Parlamentosu Knesset’te hiçbir siyasi parti tek başına çoğunluk elde edemedi. Bu da İsrail’de siyasi, dini ve etnik kutuplaşmanın bir yansıması olarak görülüyor. Bu durumun, 9 Nisan ve 17 Eylül’de iki seçimin yaşandığı ve daha önce benzeri görülmemiş bir seçim istikrarsızlığı döneminde değişmesi de beklenmiyor.

Netanyahu şu anda 55 sandalyeye sahip olan sağcı ve aşırı sağcı partilerden oluşan bir ittifakı yönetiyor. Gantz’ın merkez soldaki bloğu şu anda 57 sandalyeye sahip ve Gantz dindar partilerle ittifaka yanaşmıyor. Ancak her iki taraf için de bir başka partiye bağlı kalmadan iktidara giden bir yol ufukta görünmüyor.

Bu süreçte önemli kozlardan biri işgal altındaki Batı Şeria’da yaşayan ve Sovyetler Birliği döneminde bölgeden ayrılan aşırı sağcı göçmen Avigdor Lieberman. Lieberman, güvenlik ve İsrail-Filistin sorunu konusunda sıkı bir laik ve aşırı şahin bir isim.

Lieberman’ın partisi Yisrael Beitenu (İsrail Evimiz) Partisi’nin yaklaşık sekiz sandalyeye sahip olması bekleniyor. Seçimin ardından Lieberman, Netanyahu ve Gantz ile kurulacak bir ulusal birlik hükümetine desteğini yineledi. Lieberman bu seçimin oyun kurucusu olabilir ya da dışarda da bırakılabilir. Pek çok olası senaryo var.

Netanyahu hakkındaki yolsuzluk suçlamaları ne olacak?

Uzun süredir devam eden soruşturmanın ardından İsrail başsavcılığı Netanyahu’yu üç farklı yolsuzluk davasında suçlama niyetini açıkladı.

Savcının 2019 yılı sonuna kadar resmi olarak bir suçlamada bulunup bulunmama kararına varması bekleniyor. Ancak Ekim ayında yargılama öncesi bir duruşma daha var ve o duruşmada Netanyahu, hakkında hazırlanan iddianameye karşı çıkabilir. Netanyahu hakkındaki iddiaları reddediyor ve bir cadı avının mağduru olduğunu savunuyor.

Sağcı ve dindar müttefikleri Netanyahu’ya parlamentoda dokunulmazlık verilmesi için destek sağlayabileceklerinin sinyalini vermişti. Ancak bu senaryonun halkta büyük bir tepkiye yol açması olası. O nedenle şimdilik bu senaryo da masada görünmüyor.

Netanyahu, Başbakan olarak dönüşümlü de olsa göreve devam etmesi halinde, suçlu bulunsa bile yasa gereği görevden ayrılmak zorunda değil.

Ancak Gantz ile ulusal birlik hükümeti kurmak zorunda kalması halinde, görevden ayrılması yönünde daha yoğun bir siyasi baskı ile karşı karşıya kalması olası.

Bazı uzmanlar, Netanyahu’nun kamu görevinden bir daha dönmemek üzere ayrılıp, daha hafif bir ceza alabileceği bir uzlaşıya varılması olasılığını da gündeme getiriyor.

Nihai sonuçlar geldiğinde ne olacak?

Belirlenen ismin, Netanyahu’nun Nisan ayındaki seçimlerden sonra yaptığı gibi koalisyon hükümetini kuramaması halinde, İsrail Cumhurbaşkanı bir başka liderden kabineyi oluşturmasını isteyebilir.

İsrail Cumhurbaşkanı, başbakanın kim olacağı konusunda bütün parti liderleriyle istişarede bulunacak ve daha sonra koalisyon oluşturması en muhtemel isme hükümeti kurma görevini verecek.

Bu görevi alacak aday en büyük partinin lideri olmak zorunda değil. İsrail Cumhurbaşkanı’nın görevi verdiği siyasetçinin hükümeti kurmak için önünde 42 günü olacak.

Hükümet ne kadar sürede kurulabilir?

Bu süreç haftalar alabilir. Daha önce İsrail’de koalisyon görüşmeleri son dakikaya kadar devam etmişti. Yeni hükümeti kurma görevi kime verildiyse o kişi diğer partilerin taleplerini gözetmek zorunda. Netanyahu ve Gantz’ın Lieberman’ın desteğini alarak ya da almayarak güçlerini birleştirmeye karar vermesi durumunda süreç daha hızlı ilerleyebilir.

Trump’ın barış planı ne olacak?

Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump’ın uzun süredir ertelenen Ortadoğu barış planını İsrail seçimlerinden sonra açıklamasını beklediğini söylemişti. Ancak Trump planın açıklanması için İsrail’de nasıl bir hükümetin kurulacağını bekleyip görmek isteyebilir.

Netanyahu aşırı sağcı müttefiklerini Filistinliler’e karşı taviz içeren bir barış planına onay vermeye ikna etmekte zorlanacaktır. Netanyahu geçen hafta, gelecekte kurulması olası bir Filistin devletinin toprağı içinde yer alan işgal altındaki Batı Şeria’da Ürdün Vadisi’ni ilhak etme planını açıklamıştı. Ancak sağ kanattaki destekçilerinin net çoğunluğunun desteği olmadan böyle bir adım atması olası görünmüyor. Gantz ile kurulacak bir kabinenin de Filistinlilerle görüşmelere daha açık bir tavır sergilemesi mümkün.

Sitemiz yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm haklarının sahibidir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan habere aktif link verilerek kullanılabilir.
YUKARI