ABD’nin Afganistan’dan asker çekmeyi kabul etmesinden birkaç gün sonra açıklanan karar, bir alt dairenin kararını bozuyor ve Amerikan hükümetinin itirazına rağmen savcı Fatou Bensouda’nın tam kapsamlı bir soruşturma başlatmasının önünü açıyor.

Duruşmayı idare eden Yargıç Piotr Hofmanski, "Temyiz dairesi soruşturmaya yetki vermeyi uygun görüyor” diyerek, Bensouda’nın ilk incelemelerinde Afganistan’da savaş suçları işlenmiş olabileceği yönünde bulgular bulunduğuna ve mahkemenin de bu konuda yetkisi olduğuna dikkat çekti.

ABD Lahey Mahkemesi Yargıcının Vizesini İptal Etti

Afganistan, Lahey’deki mahkemenin bir üyesi ancak ABD değil. Başkan Donald Trump yönetimi Uluslararası Ceza Mahkemesi çalışanlarına bir yıl önce seyahat kısıtlamaları dahil bazı yaptırımlar getirmişti.

Geçen yıl yapılan bir ön duruşmada Bensouda’nın 2017’de yapmış olduğu soruşturma açma başvurusu reddedilmişti. Mahkeme, zaman akışı, Kabil ve Washington’un yeterli işbirliği göstermemesi ve "adaletin çıkarlarına hizmet etmeyeceği” gerekçelerini öne sürmüştü.

Ancak Yargıç Hofmanski, Bensouda’ya soruşturma için yeşil ışık yaktı ve soruşturmayı ön bulgularla sınırlamaması gerektiğini de kaydetti.

Bensouda, 2003 ila 2014 yıllarında yaşanan suistimaller hakkında soruşturma başlatmak için geçerli nedenler olduğuna inanıyor. Savcı, bunlar arasında Taleban tarafından sivillerin toplu biçimde öldürülmesi, Afgan yetkililer ve daha az derecede de ABD güçleri ve CIA tarafından mahkumlara işkence uygulanmasına ilişkin iddiaların bulunduğunu belirtiyor.

ABD güçleri ve diğer yabancı askerler 11 Eylül saldırılarından sonra 2001 yılında Afganistan’a girmiş ve o dönemde El Kaide lideri Usame Bin Ladin’i barındıran Taleban hükümetini iktidardan indirmişti. Afganistan ABD’nin en uzun savaşı haline geldi. Yaklaşık 13 bin ABD askeri hala bu ülkede bulunuyor.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Uluslararası Ceza Mahkemesi Temyiz Dairesi’nin Afganistan’da soruşturmaya yetki verme kararına tepki gösterdi. Yazılı açıklama yapan Pompeo, "Bu, yasal bir organ kılıfı altında gizlenen sorumsuz bir siyasi kurumun gerçek anlamda şok edici bir kararı” ifadesini kullandı.

Pompeo, kararın ABD’nin Afganistan konusunda tarihi bir barış anlaşması imzalamasından sadece birkaç gün sonra alınmasının daha da sorumsuzluk olduğunu savunarak, "Afgan hükümetinin kendisi de UCM’ye bu yolu seçmemesi ricasında bulunmuştu. Ama ICC politikacılarının başka hedefleri var” dedi.

ABD’nin mahkemeye taraf olmadığını ve Amerikalılar’ı bu "haydut, sözde mahkemeden” korumak için gereken tüm tedbirleri alacaklarını belirten Pompeo, "Çok taraflı organlar denetim mekanizması ve sorumlu liderliğe sahip olmadığında ve bunun yerine politik davaların aracı haline geldiğinde neler olduğunu bir kez daha görüyoruz” ifadesine yer verdi.